Wat is een lastdiagram bij een heftruck? Uitleg, tips en veiligheid

Bij het veilig werken met heftrucks speelt het lastdiagram een cruciale rol. Veel ongevallen met heftrucks ontstaan doordat chauffeurs onvoldoende rekening houden met het zwaartepunt, de lastzwaartepuntafstand en het maximale hefvermogen. In dit artikel leggen we uit wat een lastdiagram is, hoe je het moet lezen en waarom het onmisbaar is voor veilig en verantwoord intern transport.

Wat is een lastdiagram?

Een lastdiagram (ook wel belastingdiagram genoemd) is een typeplaatje of schema dat je op elke heftruck vindt. Hierop staat exact aangegeven hoeveel gewicht de heftruck veilig kan heffen bij verschillende lastzwaartepunten en hefhoogtes.

Elke heftruck heeft een nominaal hefvermogen, bijvoorbeeld 2000 kg bij een lastzwaartepunt van 500 mm. Maar zodra de lading verder van de mast komt te liggen — bijvoorbeeld door een lange pallet, voorzetapparatuur of een verkeerd geplaatste lading — neemt het veilige hefvermogen af. Het lastdiagram helpt de bestuurder exact te bepalen wat nog veilig is bij verschillende omstandigheden.

Waarom is het lastdiagram zo belangrijk?

Volgens de Arbowet (Arbeidsomstandighedenwet) zijn werkgevers en werknemers samen verantwoordelijk voor een veilige werkplek. Het lastdiagram is daarbij een essentieel hulpmiddel:

• Voorkomt kantelgevaar: Hoe hoger of verder naar voren een lading wordt geheven, hoe groter het kantelmoment wordt.
• Beschermt medewerkers: Onjuist gebruik van de heftruck kan leiden tot zware ongevallen met letsel of zelfs dodelijke afloop.
• Voldoet aan de CE-markering: Machines moeten voorzien zijn van duidelijke gebruiksinstructies volgens de Machinerichtlijn.

Hoe lees je een lastdiagram?

Een lastdiagram bestaat vaak uit een grafiek of tabel waarin de volgende parameters terugkomen:

• Hefhoogte (Y-as): hoe hoog je de last wilt heffen.
• Lastzwaartepunt (X-as): de afstand van het zwaartepunt van de last tot het vorkenbord.
• Maximaal toegestaan gewicht: aangegeven in kg.

Bijvoorbeeld:
Als een heftruck volgens het lastdiagram bij 3 meter hefhoogte en een zwaartepuntafstand van 600 mm nog maar 1400 kg mag heffen, betekent dat dat zwaardere lasten bij deze combinatie tot gevaar kunnen leiden.

Factoren die invloed hebben op het lastdiagram

Er zijn meerdere zaken die het veilige hefvermogen kunnen beïnvloeden:

• Voorzetapparatuur: Zoals sideshifts of verlengvorken verplaatsen het zwaartepunt naar voren.
• Mastpositie: Een mast die naar voren helt, verlaagt het veilige hefvermogen.
• Bandenspanning en vloerconditie: Onjuiste bandenspanning of een ongelijke vloer verhogen het risico op instabiliteit.
• Windbelasting (buiten): Vooral bij hoge lasten in de buitenlucht speelt wind een rol.

Verplichtingen volgens de wet

Volgens de Nederlandse Arbowetgeving moeten werkgevers:

• Werknemers goed instrueren in het gebruik van machines en veiligheidsvoorzieningen.
• Zorgen dat werknemers bekend zijn met het gebruik van het lastdiagram.
• Regelmatig opleidingen en herinstructies verzorgen.

BLOM opleidingen biedt hiervoor speciale heftruckopleidingen waarbij onder andere het juist interpreteren van het lastdiagram aan bod komt.

Praktijkvoorbeeld uit de opleiding van BLOM Opleidingen

Tijdens de praktijklessen bij BLOM opleidingen leren cursisten aan de hand van realistische scenario’s hoe het lastdiagram toe te passen. Hierbij wordt o.a. gekeken naar:

• Plaatsen van een lange pallet in de bovenste stelling.
• Gebruik van verlengvorken.
• Manoeuvreren in smalle gangpaden met variabele lastzwaartepunten.

Het lastdiagram is geen optioneel plaatje op de heftruck; het is letterlijk een veiligheidsinstrument. Alleen met de juiste kennis, training en discipline kunnen heftruckchauffeurs veilig werken, ongelukken voorkomen en voldoen aan de wettelijke verplichtingen.