Het gebeurt in vrijwel elk magazijn: heftruckchauffeurs die bij het verlaten van het gangpad ‘vergeten’ naar links en rechts te kijken. Het RIVM heeft bij Albert Heijn in Zwolle onderzocht of een ledbord met bewegende ogen helpt het kijkgedrag te verbeteren. Dat was inderdaad het geval, maar dergelijke subtiele aanwijzingen werken niet in alle gevallen.
Nudging is de methode die wordt toegepast om het gedrag van mensen te sturen zonder ze meteen iets te verbieden of ze ergens voor te straffen. Met een nudge krijgen mensen als het ware een ‘duwtje’ in de goede richting. Denk aan het plaatje van een nepvlieg in een urinoir die mannen stimuleert om tijdens het plassen goed te mikken. Of denk aan het plaatsen van groenten en fruit op ooghoogte, wat mensen in de kantine verleidt om gezonder te eten.
Nudging kunnen we ook inzetten om de veiligheid rondom het werken met hef- en reachtrucks te verbeteren. Veel ongevallen komen immers voort uit ongewenst gedrag, bijvoorbeeld omdat werkzaamheden op de ‘automatische piloot’ worden uitgevoerd. Dergelijk gewoontegedrag is lastig te veranderen met regelgeving, voorlichting of sancties. Daarom heeft het RIVM met een experiment onderzocht of het instellen van nudges betere resultaten oplevert.
Tegelijkertijd rijden en heffen/dalen
Het experiment vond plaats in het distributiecentrum van Albert Heijn in Zwolle. Twee voorbeelden van ongewenst gedrag zijn onderzocht:
- Combi-rijden. Veel chauffeurs beginnen tijdens het heffen of dalen van de vork - met of zonder lading - alvast met hun truck te rijden of draaien. Daardoor bestaat de kans dat de lading van de vork valt of dat andere goederen in de stelling worden omgestoten.
- Kijkgedrag bij kruisingen. Chauffeurs kijken bij het naderen van een kruising, bijvoorbeeld aan het eind van een gangpad, lang niet altijd of er verkeer van links of rechts aankomt. Daardoor kunnen botsingen ontstaan.
Op basis van gesprekken met heftruckchauffeurs over dit ongewenst gedrag heeft het RIVM geconstateerd dat veel problemen voortkomen uit gewoontegedrag. Daarnaast zien veel chauffeurs het combi-rijden niet als ongewenst gedrag. Ze denken daarmee tijd te besparen, ook al hebben ze geleerd dat de truck moet stilstaan tijdens het heffen of dalen. Van een gebrek aan kennis of kunde was geen sprake.
Lampjes in de truck en boven het gangpad
Voor beide vormen van ongewenst gedrag heeft het RIVM een nudge ontwikkeld. Allereerst is op de truck een lampje geïnstalleerd dat rood kleurt als de vork hoger dan 2,5 meter van de grond komt. Als de vork onder de 2,5 meter hoogte blijft, kleurt het lampje groen. Tegelijkertijd is de regel rondom combi-rijden aangepast en aangescherpt. De nieuwe regel: als we heffen en dalen boven de 2,5 meter, dan staan we stil.
Om het kijkgedrag op kruisingen te stimuleren, is aan het eind van enkele gangpaden een bord met led-lampjes opgehangen. De ledlampjes branden in de vorm van twee ogen. Als een chauffeur het gangpad uitrijdt, bewegen de ogen van links naar rechts, zodat hij eraan herinnerd wordt om ook naar links en rechts te kijken. Door gebruik van camera’s heeft het RIVM onderzocht of de nudges werken. In totaal is maar liefst 840 uur aan beeldmateriaal verzameld.
Vaker en beter naar links en rechts kijken
Wat blijkt uit het experiment? Dat nudges inderdaad kunnen werken. In de gangpaden waar de ledborden met de bewegende ogen waren opgehangen, keken de chauffeurs inderdaad vaker en beter naar links en rechts. In de gangpaden waar de ledborden niet hingen, bleef het percentage chauffeurs dat goed naar links en rechts keek, even groot als voorheen.
Bij het experiment met combi-rijden bleek dat de aanscherping van de regel het meeste effect had. Nadat de aangepaste regel was geïntroduceerd, nam het combi-rijden sterk af. Maar na introductie van de rood/groene lampjes in de truck nam heet combi-rijden niet veel meer af. De lampjes hadden dus geen extra effect.
Vervolgonderzoek
Nudges kunnen dus daadwerkelijk bijdragen aan een veiligere werkvloer, maar ze werken niet in alle gevallen. Het RIVM pleit voor verder onderzoek om te checken of een nudge zoals het ledbord met de ogen ook in andere magazijnen werkt en of het effect op het vertoonde gedrag ook na langere tijd nog steeds zichtbaar is.
Wie zelf met nudges aan de slag wil, doet er goed aan om eerst te onderzoeken wat de oorzaak is van het onveilig gedrag. De nudge moet daarop zijn afgestemd. Vervolgens is het zaak om eerst op kleine schaal te testen of de nudge daadwerkelijk werkt. Pas als dat het geval is, kan de nudge op grote schaal worden ingezet.